zamowienia@dietapremium.pl
Zaburzenia odżywiania są zbiorem zaburzeń psychicznych, które charakteryzują się nieprawidłowymi zachowaniami żywieniowymi. Mają zróżnicowane objawy, które zależą od rodzaju zaburzenia odżywiania. Ich występowanie obniża jakość życia chorego, wpływa na jego relacje społeczne, kondycję psychiczną i stan zdrowia. W poniższym artykule omawiamy rodzaje zaburzeń odżywiania, objawy i przyczyny ich występowania.
Spis treści:
1. Czym są zaburzenia odżywiania?
2. Przyczyny zaburzeń odżywiania
3. Zaburzenia odżywiania – rodzaje
4. Zaburzenia odżywiania – objawy
Zaburzenia odżywiania są rodzajem zaburzeń psychicznych. Charakteryzują się występowaniem nieprawidłowych zachowań związanych ze spożywaniem pokarmów, które mogą dotyczyć:
• jedzenia zbyt małej lub zbyt dużej ilości pożywiania,
• rodzaju spożywanych potraw i produktów spożywczych,
• jedzenia wybiórczego,
• częstotliwości konsumpcji posiłków,
• sposobu jedzenia,
• emocji, które towarzyszą posiłkom (np. poczucie winy, uczucie ulgi).
Nieprawidłowe zachowania żywieniowe w negatywny sposób wpływają na organizm chorego i zachowanie zdrowia. Mogą powodować zaburzenia funkcjonowania narządów i układów, przyczynić się do zmniejszenia lub zwiększenia masy ciała, wyniszczenia organizmu, a w skrajnych przypadkach nawet doprowadzić do śmierci.
Zaburzenia odżywiania oddziałują również na kondycję psychiczną chorego i jego wielowymiarowy rozwój – zarówno fizyczny, jak i psychiczny. Wpływają na relacje społeczne, odczuwane emocje i samoocenę. Dlatego w leczeniu niezbędne jest zaangażowanie chorego, wsparcie ze strony bliskich oraz udział zespołu terapeutycznego. Duże znaczenie przykłada się również do psychoterapii z doświadczonym specjalistą.
Zaburzenia odżywiania stanowią bardzo poważny problem. Zachorować na nie może każdy, bez względu na wiek, płeć, rasę, grupę etniczną, wykształcenie czy status społeczny. W literaturze naukowej można spotkać się ze stwierdzeniem, że zaburzenia odżywiania powstają jako wynik połączenia wielu czynników:
• biologicznych – predyspozycje fizjologiczne,
• indywidualnych – np. niska samoocena, perfekcjonizm, podatność na zranienia,
• społeczno-kulturowych – środowisko, w jakim obraca się jednostka i wychowanie.
Niezbędny jest również tzw. czynnik wyzwalający. Może to być stwierdzenie, że dziewczynka nabiera kobiecych kształtów, krytyczne uwagi na temat wyglądu, nagła śmierć bliskiej osoby czy rozwód rodziców.
Podkreśla się duże znaczenie rodziców i opiekunów w zakresie kształtowania poczucia własnej wartości, sprawczości, samodzielności i samooceny pociechy. Dzieci wychowywane w atmosferze presji i perfekcjonizmu, braku bezwarunkowej akceptacji ze strony mamy i taty oraz nadopiekuńczości mogą być bardziej podatne na rozwój zaburzeń odżywiania. Jeśli rodzic chorował na zaburzenia odżywiania istnieje większe prawdopodobieństwo, że choroba wystąpi również u dziecka.
Nieprawidłowe relacje z jedzeniem dotyczą częściej młodych kobiet niż mężczyzn, a także mieszkańców krajów bogatych lub wysokorozwiniętych niż biednych.
Zaburzenia odżywiania to zbiór jednostek chorobowych, które objawiają się nieprawidłowymi zachowaniami żywieniowymi. Zgodnie z klasyfikacją chorób psychicznych DSM-5, która jest wydawana przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, wyróżniamy 7 następujących zaburzeń odżywiania:
1. Pica, czyli łaknienie spaczone – to psychiczny przymus jedzenia rzeczy, które nie nadają się do spożycia. Przykłady, takich produktów to kreda, mydło, papier, koraliki itp. Zaburzenie szczególnie często występuje u małych dzieci, kobiet w ciąży i osób ze spektrum autyzmu.
2. Zaburzenie przeżuwania in. zespół ruminacji – polega na tym, że treść żołądkowa cofa się do jamy ustnej i jest ponownie przeżuwana przez chorego. Częste u noworodków, zwłaszcza chłopców.
3. Zaburzenie polegające na ograniczaniu przyjmowania pokarmów – chory z różnych przyczyn ogranicza spożywanie żywności do pokarmów znanych i lubianych (które chętnie je) np. żywności o danej konsystencji, strukturze, wyglądzie lub w określonym kolorze. Przyczyną nie jest lęk przed przybraniem na wadze, inna choroba lub ograniczony dostęp do żywności, a pozorny brak zainteresowania jedzeniem lub lęk przed nieznanymi pokarmami. Zaburzenie występuje najczęściej u dzieci.
4. Anoreksja, czyli jadłowstręt psychiczny – chory dąży do uzyskania i podtrzymania jak najniższej masy ciała z powodu lęku przed otyłością. Mimo bardzo niskiej masy ciała, która zagraża zdrowiu i życiu, chory postrzega się jako osobę otyłą. Zaburzenie występuje w dwóch postaciach:
• restrykcyjnej (ograniczającej) – chory bardzo ogranicza ilość jedzenia, które przyjmuje w ciągu dnia np. do jabłka i kilku liści sałaty,
• z napadami objadania lub przeczyszczaniem – chory stosuje środki przeczyszczające i/lub prowokuje wymioty, aby pozbyć się z organizmu spożytego pożywienia i uniemożliwić jego przyswojenie.
W obu przypadkach chory może dodatkowo stosować katorżnicze ćwiczenia fizyczne, aby zwiększyć ilość wydatkowanej energii i spalić spożyte kalorie. Anoreksja statystycznie częściej występuje u młodych kobiet niż u mężczyzn.
5. Bulimia, nazywana również żarłocznością psychiczną – objawia się częstymi i nawracającymi epizodami objadania. Chory traci wtedy kontrolę nad ilością spożytego pokarmu. Zjada dużo więcej pożywienia niż wynika to z jego potrzeb energetycznych. Są to ilości sięgające nawet kilku lub kilkadziesiąt tysięcy kilokalorii. Z powodu wyrzutów sumienia i lęku przez przytyciem prowokuje wymioty, stosuje środki przeczyszczające i/lub wykonuje wymagające ćwiczenia fizyczne itp. Zaburzenie jest diagnozowane najczęściej wśród młodych kobiet z prawidłową masą ciała lub nadwagą.
6. BED, czyli zaburzenie przebiegające z napadami objadania się – objawia się napadami niekontrolowanego spożywania bardzo dużych ilości pokarmu. Chory je nawet wtedy, gdy nie odczuwa głodu i/lub kontynuuje je mimo poczucia nasycenia. W przeciwieństwie do bulimii nie stosuje żadnych sposobów, które miałby „pozbyć się” nadmiaru kalorii. Przejedzenie powoduje wyrzuty sumienia, poczucie wstydu, pogarsza samopoczucie, co często napędza błędne koło objadania. Z tego względu chory ma zwykle nadwagę lub otyłość. Zaburzenie występuje zarówno u kobiet jak u mężczyzn, przeważnie w wieku średnim.
7. Inne nieokreślone zaburzenia odżywiania się.
Objawy zaburzeń odżywiania zależą od ich rodzaju. Ponieważ najczęściej diagnozowanymi są anoreksja, bulimia oraz zespół kompulsywnego objadania się, poniżej przybliżamy ich charakterystyczne objawy.
• nagły, znaczny ubytek masy ciała,
• niska lub bardzo niska masa ciała (BMI <18,5),
• lęk przed przytyciem,
• błędne postrzeganie własnego ciała – mimo wychudzenia chory widzi siebie jako osobę otyłą,
• spożywanie znacznie mniejszej ilości jedzenia względem potrzeb organizmu,
• unikanie pokarmów wysokokalorycznych i pokarmów rekreacyjnych (np. słodyczy),
• preferencja do jedzenia w samotności,
• zawroty głowy,
• problemy ze snem,
• drobny meszek na ciele,
• u dziewcząt i kobiet brak menstruacji,
• częste infekcje z powodu obniżonej odporności,
• poświęcanie kilku godzin dziennie na aktywność fizyczną (nie zawsze).
• częste i nawracające epizody objadania się, w czasie których chory traci kontrolę nad ilością, pochłoniętego pożywienia, je bardzo szybko, często nawet niedokładnie gryząc kęsy,
• stosowanie zachowań rekompensujących np. wymioty, środki przeczyszczające, środki moczopędne,
• chodzenie do toalety tuż po jedzeniu, by zwymiotować posiłek,
• opuchnięta twarz z powodu obrzęku ślinianek przyusznych,
• zmiana wyglądu zębów tj. ubytki szkliwa, nasilona próchnica,
• chrypka spowodowana podrażnieniem gardła kwaśną treścią pokarmową,
• bóle brzucha, wzdęcia, naprzemienne biegunki i zaparcia,
• obsesyjna kontrola masy ciała,
• rezygnacja z życia towarzyskiego.
• napady kompulsywnego objadania się,
• utrata kontroli nad ilością spożywanego jedzenia,
• poczucie samotności, wstydu i bezradności,
• wzrost masy ciała,
• chowanie jedzenia „na czarną godzinę” tak, by nikt go nie znalazł,
• spożywanie posiłków w samotności,
• brak wymiotów, stosowania środków przeczyszczających.
Leczenie zaburzeń odżywiania powinno być dostosowane indywidualnie do danej osoby. Jednym z jego elementów jest zmiana sposobu odżywiania się i nauka nowego, zdrowego podejścia do jedzenia. Jeśli szukasz smacznej diety pudełkowej zachęcamy do skorzystania z naszego cateringu. Oferujemy różnorodne diety m.in. dietę wegeteriańską, dietę klasyczną czy dietę bezglutenową. Zamówienie można złożyć drogą telefoniczną lub przez sklep internetowy.
Bibliografia:
1. Kucharska K. Profilaktyka i leczenie zaburzeń odżywienia. Wiedza ekspercka. Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2017.
2. Kochman D., Jaszczak M.: Zaburzenia odżywiania się – częsty problem współczesnej młodzieży. Innowacje w Pielęgniarstwie i Naukach o Zdrowiu, 2021.
3. Kanon Pojęć Psychologicznych. Dostęp online na www. kanonpojecpsychologicznych.pl/
