Nadwaga a otyłość – czym się różnią?

Nadwaga a otyłość. Oba pojęcia bardzo często przewijają się w artykułach dietetycznych, prasie i książkach poświęconych zdrowemu odżywianiu. Jak się okazuje, nie każdy wie, jaka jest różnica między nimi i błędnie stosuje je jako synonimy. W poniższym artykule wyjaśniamy, czym różni się nadwaga od otyłości. Przedstawiamy przyczyny ich rozwoju oraz skutki zdrowotne.

Spis treści:

1. Nadwaga a otyłość 
2. Czym jest nadwaga?
3. Czym jest otyłość?
4. Klasyfikacja otyłości
5. Przyczyny nadwagi i otyłości
6. Skutki nadmiernej masy ciała
7. Leczenie nadmiernej masy ciała 

Nadwaga a otyłość 

Nadwaga a otyłość to oddzielne pojęcia określające dwa różne stany. Niestety z powodu niewystarczającej wiedzy wiele osób używa ich wymiennie. Oba odnoszą się do nadmiernej zawartości tkanki tłuszczowej zgromadzonej w organizmie. W przypadku nadwagi jest jej mniej w porównaniu do otyłości, lecz w obu stanach są to ilości większe niż uznane za optymalne.

Kiedy dana osoba ma stwierdzoną nadwagę, oznacza to, że jej masa ciała i ilość tłuszczu w ciele jest wyższa niż prawidłowa dla jej wzrostu, wieku i płci. W organizmie osoby z nadwagą, nadmierna tkanka tłuszczowa odkłada się stopniowo. Jeśli na tym etapie nie zostaną podjęte działania, w postaci zmiany nawyków żywieniowych i zwiększenia ilości ruchu, istnieje duże prawdopodobieństwo rozwoju otyłości. 

Otyłość to choroba. Warto to podkreślić, gdyż nadwaga nie jest w taki sposób sklasyfikowana. Otyłość oznacza, że zawartość tkanki tłuszczowej w ciele jest znacznie wyższa niż prawidłowa i stanowi poważne obciążenie dla całego organizmu. Wpływa to nie tylko na zdrowie fizyczne, ale i psychiczne.   

Czym jest nadwaga?

Jak wcześniej podkreślono, nadwaga nie została sklasyfikowana jako choroba. Nie oznacza to jednak, że można ją zbagatelizować. Zignorowanie jej i dalsza kontynuacja niesprzyjających zdrowiu nawyków żywieniowych z dużym prawdopodobieństwem doprowadzi do rozwoju otyłości, a ten stan jest dla organizmu bardzo niekorzystny. 

Jak sprawdzić, czy nasza masa ciała jest prawidłowa, czy zbyt wysoka? Najprostszy sposób stosowany w odniesieniu do większości populacji to ocena wskaźnika masy ciała, czyli BMI (z ang. Body Mass Index). Warto podkreślić, że BMI nie jest wskaźnikiem idealnym. Nie ma zastosowania w przypadku dzieci i młodzieży, sportowców i osób o rozbudowanej muskulaturze, a także kobiet w ciąży.

Aby obliczyć swoje BMI należy masę ciała wyrażoną w kilogramach podzielić przez wzrost wyrażony w metrach i podniesiony do potęgi drugiej. Prawidłowa wartość BMI mieści się w zakresie od 18,5 do 24,99 kg/m2. Nadwagę stwierdza się, gdy wartość BMI wynosi od 25 do 29,99 kg/m2. 

Czym jest otyłość?

Otyłość jest przewlekłym stanem chorobowym, który przebiega ze znaczną zawartością nadmiernej tkanki tłuszczowej zgromadzonej w ciele. Otyłość poważnie obciąża wszystkie układy organizmu – m.in. krwionośny, oddechowy – oraz stawy. Ponadto jest przyczyną rozwoju wielu chorób metabolicznych. Otyłość skraca czas oczekiwanego życia. Co więcej, może przyczyniać się do pogorszonej kondycji psychicznej i gorszego funkcjonowania w społeczeństwie.

Klasyfikacja otyłości

Podobnie, jak w przypadku nadwagi, otyłość rozpoznaje się m.in. na podstawie wartości wskaźnika BMI. Zgodnie z przyjętą klasyfikacją wyróżniamy trzy stopnie otyłości:

•  otyłość I stopnia – gdy wartość BMI mieści się w przedziale od 30 do 34,99 kg/m2,
•  otyłość II stopnia – gdy wartość BMI mieści się w przedziale od 35 do 39,99 kg/m2,
•  otyłość III stopnia – gdy wartość BMI mieści się w przedziale od 40 kg/m2 wzwyż.

Otyłość możemy również klasyfikować zależnie od rozmieszczenia tkanki tłuszczowej w ciele. Biorąc to pod uwagę wyróżniamy trzy typy otyłości:

•  otyłość brzuszna – nazywana też otyłością wisceralną lub typu jabłko,
•  otyłość udowo-pośladkową – nazywaną też gynoidalną lub typu gruszka,
•  otyłość uogólniona – gdy tkanka tłuszczowa jest równomiernie rozłożona po całym ciele.

Z punktu widzenia zdrowia otyłość brzuszna jest bardziej niekorzystna niż otyłość udowo-pośladkowa. Ta pierwsza charakteryzuje się gromadzeniem nadmiaru tkanki tłuszczowej w okolicy pasa, również w jamie brzusznej pomiędzy organami. Zabierając im miejsce powoduje pogorszenie ich prawidłowego funkcjonowania. Otyłość wisceralna częściej występuje u mężczyzn niż kobiet, jednak jej rozwój dotyczy również kobiet po menopauzie. Otyłość typu gruszka charakteryzuje się odkładaniem tkanki tłuszczowej w okolicy bioder i ud. Występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn. 

Przyczyny nadwagi i otyłości

Największy wpływ na rozwój nadmiernej masy ciała mają nieodpowiednie nawyki żywieniowe oraz niski poziom aktywności fizycznej na co dzień. Jednak są też inne czynniki, które mogą powodować ten stan. Poniżej przedstawiamy je wraz z krótką charakterystyką: 

1. Nieodpowiednia dieta – spożywanie zbyt dużych ilości kalorii w porównaniu z zapotrzebowaniem energetycznym organizmu prowadzi do odkładania nadwyżki energii w postaci zapasowej tkanki tłuszczowej. Nadmiernej masie ciała sprzyja również stosowanie diety z małą ilością warzyw i owoców, ubogiej w białko i błonnik pokarmowy. Spożywanie przetworzonych i kalorycznych pokarmów, tłustych potraw, słodyczy i napojów o wysokiej zawartości cukru. 

2. Niski poziom aktywności fizycznej – osoby, które prowadzą siedzący tryb życia i nie podejmują regularnej aktywności fizycznej mają niższe zapotrzebowanie energetyczne. Często chętniej spędzają czas przed telewizorem oglądając filmy i seriale, czemu towarzyszą słodkie lub słone przekąski i dania na wynos. Przy niskich wydatkach energetycznych i wysokokalorycznej diecie ryzyko rozwoju nadmiernej masy ciała istotnie wzrasta.

3. Genetyka – skłonność do nadwagi i otyłości może być dziedziczona. Jeśli rodzice mieli problem z nadmierna masą ciała, istnieje większe ryzyko, że potomstwo również będzie miało trudności w utrzymaniu jej w odpowiednim przedziale. Jednak najczęściej wynika to z niezdrowych nawyków żywieniowych przekazywanych dzieciom przez rodziców i siedzącego trybu życia.

4. Przyjmowanie niektórych leków – stosowanie pewnych lekarstw (np. kortykosteroidów, leków przeciwdepresyjnych itd.) może w różny sposób wpływać na samopoczucie, metabolizm i gospodarkę hormonalną. Leki z reguły same w sobie nie wywołują tycia. Mogą jednak powodować zmiany fizjologiczne w organizmie, prowadząc do rozwoju nadmiernej masy ciała. Jedne mogą wywoływać senność i obniżać samopoczucie, zniechęcając do podejmowania aktywności fizycznej. Inne nasilać apetyt prowadząc do spożywania większej ilości jedzenia niż potrzebuje organizm. Jeżeli wprowadzenie leków spowodowało jakieś niepokojące objawy, należy poinformować o nich lekarza, który zalecił ich stosowanie. 

5. Zaburzenia hormonalne – niektóre schorzenia i choroby mogą wpływać na metabolizm i prowadzić do nadwagi lub otyłości. Należą do nich m.in. insulinooporność czy niedoczynność tarczycy. Kontrolowanie tych schorzeń oraz stosowanie odpowiednio zbilansowanej diety może przeciwdziałać rozwojowi nadmiernej masy ciała.

6. Stres i emocjonalne jedzenie – stres i trudności w radzeniu sobie z nim, problemy emocjonalne i niska samoocena mogą wpływać na nawyki żywieniowe. Niejednokrotnie prowadzą do kompulsywnego jedzenia atrakcyjnych sensorycznie pokarmów, a więc słodkich, tłustych, smażonych i wysokoprzetworzonych. Dochodzi wówczas do nadwyżki kalorycznej i rozwoju nadwagi lub otyłości.

Skutki nadmiernej masy ciała

Nadmierna masa ciała, a zwłaszcza otyłość, stanowią poważne obciążenia dla całego organizmu. Nieleczona może prowadzić do licznych problemów zdrowotnych, takich jak:

•  choroby sercowo-naczyniowe – m.in. nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, miażdżyca, zawał serca i udar mózgu,
•  cukrzyca typu 2 – nadmierna masa ciała przyczynia się do problemów z regulacją poziomu cukru we krwi, co zwiększa ryzyko wystąpienia insulinooporności i cukrzycy typu 2,
•  choroby układu oddechowego – m.in. problemy z oddychaniem, bezdech senny, gorsza kondycja fizyczna, a także wyższe ryzyko wystąpienia astmy i obturacyjnego zapalenia płuc (POChP),
•  choroby stawów – nadmierna masa ciała stanowi duże obciążenie dla stawów, co może prowadzić do zwyrodnień, wywołuje ból, sztywność i utrudnia poruszanie,
•  choroby wątroby – otyłość jest związana z występowaniem stłuszczenia wątroby, co w skrajnych przypadkach może prowadzić do zapalenia wątroby i marskości narządu,
•  zaburzenia metaboliczne – nadwaga i otyłość mogą zakłócać równowagę hormonalną, co może powodować zaburzenia metaboliczne, takie jak wysoki poziom cholesterolu i trójglicerydów czy nieprawidłowy poziom cukru i insuliny we krwi,
•  choroby nowotworowe – otyłość jest związana z większym ryzykiem wystąpienia niektórych rodzajów nowotworów, takich jak rak piersi, rak jelita grubego, rak nerek i rak trzustki,
•  zaburzenia psychiczne – nadmierna masa ciała może powodować obniżoną samoocenę i gorsze funkcjonowanie w społeczeństwie, co może prowadzić do zachorowania na depresję czy zaburzenia odżywiania,
•  trudności w codziennych aktywnościach – takich jak higiena, przygotowywanie sobie posiłków, robienie zakupów, wiązanie butów czy wchodzenie po schodach, 
•  skrócenie życia – osoby z nadwagą lub otyłością mają zwiększone ryzyko przedwczesnej śmierci z powodu powikłań zdrowotnych związanych z nadmierną masą ciała.

Leczenie nadmiernej masy ciała

Jeśli zmagasz się z nadwagą lub otyłością i chcesz zadbać o swoje zdrowie, zachęcamy do podjęcia kroków, które zaowocują stopniową redukcją wagi. Już dziś możesz poszukać czasu na codzienne spacery, które pozwolą zwiększyć codzienną aktywność fizyczną. Drugim ważnym krokiem jest zadbanie o to co spożywasz. 

Jeśli nie wiesz od czego zacząć i szukasz smacznej oraz zbilansowanej diety pudełkowej z dostawą pod drzwi skorzystaj z oferty profesjonalnego cateringu dietetycznego Dieta Premium. Przed jak i w trakcie trwania zamówienia możesz skorzystać z bezpłatnej konsultacji dietetycznej. Specjaliści są dostępni codziennie pod numerem tel. 22 257 86 26 i chętnie doradzą w kwestii kaloryczności zestawu. Spośród dostępnych opcji, takich jak dieta klasyczna, dieta niskoglikemiczna czy dieta ketogeniczna, zaproponują również najlepsze rozwiązanie. 

Bibliografia:

1. Pawluk I., Gosa P., Jodkiewicz M., Kaczorek M., Nagiel P., Pacyna S., Wedziuk-Reszka A., Wolnicka K.: Nadwaga i otyłość małymi krokami do zdrowia. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Zakład Badawczy, Warszawa 2022. 
2. Suchodolska P., Orkusz A.: Otyłość – przyczyny, rodzaje, leczenie, skutki. Nauki Inżynierskie i Technologie 2018.